MAI VE SIYAH

Bizde asıl romancılık Halit Ziya ile başlar. Halit Ziya Uşaklı-gil'in eseri, bütün Edebiyat-ı Cedide romanı ve hikâyesi gibi, gerçek manası Namık Kemal mektebinden ve üslû-bundan ayrılmak olan bu hareketin olgunluk merhalesini verir. Halit Ziya, yaradılıştan romancı idi. Vak'a icadı, şahsî yaratma gibi bu sanatın ilk plandaki vasıflarına sahipti. Onu anlamak için Türk romanını sıra ile okumalıdır. Ken-dinden önce derli toplu bir konuşmanın bile bulunmadığı denemelerden sonra, birdenbire onun sağlam yapılı romanlarına gelince, onun edebiyatımızda nasıl bir konak olduğu görülür, etrafını yakalamak için çırpınıyordu. Ede-biyat-ı Cedide santimantalizmi, dargınlığı, ahlakî davra-nışı, her şey, bütün sanat ve üslup ihtiraslarıyla beraber bu eserdedir. Hakikatte, Mai ve Siyah, Edebiyat-ı Cedi-de'nin teklifleri kadar protestolarıyla da devrini veren beyannamedir